ଦୀପାବଳି ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପର୍ବ । ଧାର୍ମିକ ମାନ୍ୟତା ଅନୁସାରେ ଏହି ଦିନ ଅଯୋଧ୍ୟାର ପ୍ରଜା ରାଜ ରାମଙ୍କୁ ସ୍ୱାଗତ କରି ଘର ବାହାରେ ଦ୍ୱିପ ପ୍ରଜ୍ୱଳନ କରିଥିଲେ । କାରଣ ସେ ୧୪ ବର୍ଷର ବନବାସ ପରେ ନିଜ ରାଜ୍ୟକୁ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ । କିନ୍ତୁ ଏଇଠି ପ୍ରଶ୍ନ ହୁଏ ଯେ, ଯଦି ଦୀପାବଳିର ପାଳନ ଭଗବାନ ରାମଙ୍କ କାରଣରୁ ହୁଏ ତେବେ ଏହି ଦିନ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କ ପୂଜା ନହୋଇ କ’ଣ ପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ମୀ-ଗଣେଷଙ୍କ ପୂଜା ହୋଇଥାଏ ?
ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା କ’ଣ ପାଇଁ ଦୀପାବଳୀରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ-ଗଣେଷଙ୍କ ପୂଜା ହୋଇଥାଏ ।
ଏଠି କହି ରଖୁଛୁ ଯେ, ଦୀପାବଳିରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀପୂଜା ପଛରେ ଅନେକ କାହାଣୀ ଅଛି । ଏମିତିର ସ୍ପଷ୍ଟ ଭାବେ ଏହା କୁହାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ ଯେ, ଦୀପାବଳିରେ କ’ଣ ପାଇଁ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ପୂଜା ହୋଇଥାଏ । ତେବେ ଏହି ସବୁ କାହାଣୀ ଗୋଟିଏ ଆଡକୁ ଇଙ୍ଗିତ କରନ୍ତି ଓ ତାହା ହେଉଛି ଦୀପାବଳି ଆଲୋକ, ଉତ୍ସାହ ଓ ସମୃଦ୍ଧିର ପର୍ବ । ଏହି ଦିନ ସମୃଦ୍ଧିର ଆଗମନ ହୋଇଥାଏ । ତେଣୁ ଏହି ଦିନ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୂଜା ହୋଇଥାଏ । ତେଣିକି ଏହା ପଛରେ କାରଣ ଯାହା ବି ହେଉନା କାହିଁକି ..
କ’ଣ ସବୁ କାହାଣୀ ?
କୁହାଯାଏ ଯେ, ଏହି ଦିନ ସମୁଦ୍ର ମନ୍ଥନ ହୋଇଥିଲା । ଦେବତା ଓ ଅସୁର ମିଳିତ ଭାବେ କରିଥିବା ସମୃଦ୍ର ମନ୍ଥନରୁ ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଅବିର୍ଭାବ ହୋଇଥିଲେ । ମାନ୍ୟତା ଅନୁସାରେ ଯେଉଁଦିନ ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ସମୁଦ୍ରରୁ ବାହାରିଥିଲେ ସେହିଦିନ ଥିଲା କାର୍ତ୍ତିକ ମାସର କୃଷ୍ଣପକ୍ଷର ଅମାବାସ୍ୟ । ସେହି ଦିନକୁ ଦୀପାବଳି ଭାବେ ପରେ ପାଳନ କରାଗଲା । ମାତା ଲକ୍ଷ୍ମୀ ସମୁଦ୍ର ମନ୍ଥନରୁ ଅବିର୍ଭାବ ହେବା ସମୟରେ ଦେବତା ଓ ଅସୁର ତାଙ୍କର ବନ୍ଦନା କରିଥିଲେ । ତେଣୁ ଏହି ଦିନ ବା ଦୀପାବଳି ଦିନ ତାଙ୍କର ଆରାଧନା କରାଯାଏ । ତେବେ ଆଉ ଏକ ମତ ଅନୁସାରେ ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଅମାବାସ୍ୟାରେ ନୁହେଁ ଶରତ ପୁର୍ଣ୍ଣିମାରେ ପ୍ରକଟ ହୋଇଥିଲେ । ଯାହା ଦୀପାବଳିର ୧୫ ଦିନ ପୂର୍ବରେ ପଡେ ।
ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ ଅନେକ ପଣ୍ଡିତଙ୍କ କହିବା ହେଉଛି ଯେ, ଭାରତୀୟ କାଳଗଣନା ଅନୁସାରେ ୧୪ ମନୁଙ୍କ ସମୟ ବିତିଯିବା ପରେ ଓ ପ୍ରଳୟ ପରବର୍ତ୍ତି ପୁର୍ନନିର୍ମାଣ ଓ ନୂଆ ସୃଷ୍ଟିର ଆରମ୍ଭ ଦୀପାବଳି ଦିନ ହୋଇଥିଲା । ଏହି କାରଣରୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୂଜା ହୋଇଥାଏ । ସେହିଭଳି ଆଉ ଏକ ମତ ଅନୁସାରେ କାର୍ତ୍ତିକ ମାସର ପ୍ରଥମ ଅମାବାସ୍ୟା ହିଁ ନୂଆ ଆରମ୍ଭ ଓ ନବନିର୍ମାଣର ସମୟ ହୋଇଥାଏ ।
ଏହା ସହିତ ଆଉ ଗୋଟିଏ ମତ ହେଉଛି ଯେ, ଏହି ତିଥିରେ ଅନେକ ରାକ୍ଷାସଙ୍କ ଅନ୍ତ ହୋଇଥିଲା । ଯେଉଁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ନରକାସୁର, ବାଳି ଭଳି ରାକ୍ଷସ ଥିଲେ । ତେଣୁ ଦୀପାବଳିକୁ ଶୁଭ ସଂକେତ ଭାବେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ ଓ ସମୃଦ୍ଦି ଦେବୀ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ପୂଜା କରାଯାଇଥାଏ ।
ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ବିନା ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୂଜା
ଦୀପାବଳି କାଳରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ପୂଜା ହୋଇଥାଏ କିନ୍ତୁ ଲକ୍ଷ୍ମୀ ଏକା ପୂଜା ପାଇଥାନ୍ତି । ଏହି ପୂଜାରେ ତାଙ୍କ ସହିତ ବିଷ୍ଣୁ ନଥାନ୍ତି । ଏହା ପଛର କାରଣ ହେଉଛି ଯେ, ଚତୁର୍ମାସରେ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ୪ ମାସ ପାଇଁ ଯୋଗନିଦ୍ରାରେ ଯାଆନ୍ତି । ତେଣୁ କୌଣସି ଧାର୍ମିକ ଅନୁଷ୍ଠାନରେ ସେ ଉପସ୍ଥିତ ନଥାନ୍ତି ।
ତେବେ ଏବେ ଆପଣଙ୍କ ମନରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଥିବ ଯେ, ଦୀପାବଳିରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ସହିତ ଶ୍ରୀଗଣେଷ କାହିଁକି ପୂଜା ପାଆନ୍ତି । ଉତ୍ତର ହେଉଛି ଦେବତାଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅଗ୍ରପୂଜ୍ୟ ଶ୍ରୀଗଣେଷ ଏହି ପୂଜାରେ ଅନ୍ୟ ଦେବତାଙ୍କ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରନ୍ତି । ତେବେ ଦୀପାବଳି ପରେ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ଯେତେବେଳେ କାର୍ତ୍ତିକ ପୂର୍ଣ୍ଣିମାରେ ଯୋଗନିଦ୍ରାରୁ ଉଠନ୍ତି ସେତେବେଳେ ଦେବତା ମାନେ ପୁଣିଥରେ ମାତା ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କ ସହିତ ଶ୍ରହରିଙ୍କର ଆଉଥରେ ପୂଜା କରି ଦୀପାବଳି ପାଳନ କରନ୍ତି ।
